Mijn plaats in de gemeente

Ooit heeft jullie ja-woord in de kerk geklonken. Jullie beloofden elkaar trouw en vroegen God om een zegen over die belofte. Er waren getuigen bij: familie en vrienden, maar ook mensen uit de kerk. Nu je huwelijk tegenvalt en er problemen zijn, mag je terugvallen op die getuigen.

Veel mensen die een scheiding overwegen, schamen zich voor hun problemen. Ze hebben het gevoel dat ze hebben gefaald, als echtgenoten, maar ook als christenen. Ze durven niet te vertellen dat die grote beloften moeilijk te houden zijn en dat Gods zegen soms ver van je huwelijk lijkt te staan. Soms hebben mensen het gevoel dat zij de enigen in de gemeente zijn die met deze vragen worstelen.

Deze gedachten kunnen je verlammen en ze werpen je terug op jezelf, terwijl je juist in het voortraject veel steun kunt hebben aan medechristenen. Geen huwelijk is zonder problemen en geen mens is zonder zonde. Spreken met anderen die net als jij worstelen of die geworsteld hebben, kan je enorm bemoedigen.

• ­Zoek in de gemeente een echtpaar dat je vertrouwt. Vraag hen of ze jullie willen coachen als stel. Probeer open over de problemen in je huwelijk te praten.
• ­Zoek in een vroeg stadium contact met iemand van de gemeente, bijvoorbeeld de voorganger of een ouderling. Wees eerlijk over hoe groot de moeilijkheden zijn en dat jullie een scheiding overwegen. Vaak kunnen gesprekken heilzaam zijn of kan iemand je op het spoor zetten van goede begeleiding of therapie. Voor deze personen geldt een geheimhoudingsplicht, dus je hoeft niet bang te zijn dat je problemen bekend worden.
• ­Neem je problemen serieus. Het is goed om te bidden en voor je te laten bidden. Zoek daarnaast ook professionele begeleiding om aan de problemen in jullie huwelijk te werken.

Wanneer je scheiding bekend wordt in de kerkelijke gemeente heeft dat allerlei gevolgen. Jij en de mensen van de gemeente zullen met de nieuwe situatie moeten leren omgaan. Gemeenteleden zullen geschrokken zijn, boos misschien of bang voor hun eigen relatie. De voorganger zal met je willen spreken en misschien worden er tuchtmaatregelen genomen.

Je zult je hoe dan ook staande moeten houden in een gemeenschap die je vragen zal stellen en misschien zal veroordelen. Je moet een midden vinden tussen eerlijke uitleg aan oprechte gemeenteleden en je moeten verantwoorden aan jan en alleman die vooral uit nieuwsgierigheid handelen.

Hoe mensen reageren

Gelukkig zijn er in veel kerken en gemeenten hartelijke mensen die wanneer iemand in de problemen komt vooral worden bewogen door medeleven. Van deze mensen heb je veel goeds te verwachten: een luisterend oor, een gebed, iemand die met je mee wil gaan als je weer naar de kerk gaat, praktische steun op allerlei manieren.

Er zullen echter ook mensen zijn die niet zo reageren. De gemeenteleden worden met een scheiding geconfronteerd, waar ze waarschijnlijk helemaal niet op gerekend hadden. Door de schrik komen er allerlei emoties boven, die je kunt inpassen in een rouwproces.

Ontkenning: Zoiets komt in onze gemeente niet voor. Angst: Als dat bij hen kan gebeuren, kan het ook bij ons gebeuren. Onzekerheid: Wat moeten we hiervan vinden? Wat vindt God er eigenlijk van? Boosheid: Hoe kunnen ze! Ze confronteren ons met een ernstig probleem. Door al die emoties vermijden ze de persoon waar het omgaat en durven ze het onderwerp niet aan te snijden.

Sommige mensen voelen zich na de scheiding als de man uit het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Ze liggen langs de kant van de weg, geslagen en verslagen. Maar de mensen uit de gemeente lopen in een grote boog om hen heen, bang om zich te branden aan de ethische aspecten van het geval.

Hoe moeilijk ook, soms moet jij de eerste stap zetten. Vertel op je Bijbelkring over je scheiding, vraag aan de kerkenraad om pastorale steun. Vraag niet om goedkeuring, verdedig je niet, maak je ex niet zwart. Vertel eerlijk over wat er met je gebeurt, hoe het je geloof aanraakt, wat je nodig hebt. Door jouw openheid zullen gemeenteleden makkelijker open worden naar jou.

Een andere gemeente?

Veel mensen twijfelen of ze wel naar de kerk zullen gaan als hun scheiding bekend is geworden. Ze zijn bang om de mensen onder ogen te komen. Wat zullen de mensen zeggen, als ze al iets zeggen? Wat zullen ze denken? Soms gaan mensen over naar een andere gemeente of ze gaan een poosje niet naar de kerk.

Hoe moeilijk de stap naar de kerk ook zal zijn, je moet je afvragen of overstappen naar een andere gemeente werkelijk het beste is. Hier ken je mensen, hier heb je hopelijk vrienden. Hoewel het je misschien benauwt dat zij weten van je verhaal, kan het ook heerlijk te zijn om niet langer de schijn op te houden. Helaas zijn er gemeenten waar de oordelen zo groot zijn, dat er geen ruimte overblijft om te bestaan. Maar het kan ook anders. Als je zelf open bent en geen goedkeuring verwacht, maar wel medeleven, dan kun je veel vriendschap en geestelijke steun van hen ontvangen.

In een nieuwe gemeente kent niemand je verhaal. Dat lijkt lekker anoniem, maar aan de andere kant wordt de drempel om over je scheiding te spreken ook erg hoog. Misschien denk je nu dat je ook helemaal niet met iemand over je scheiding wilt praten. Maar in de toekomst, wanneer je eerste boosheid en verdriet wat getemperd zijn, heb je misschien wel behoefte aan een goed gesprek. Over je tekort, je gemis, je verdriet en je schuld misschien.

In één kerk blijven?

Als jullie beiden in dezelfde stad blijven wonen, bijvoorbeeld in het belang van de kinderen, dan zou je beiden naar dezelfde kerk kunnen blijven gaan. Er is geen regel voor en jullie zullen samen moeten beslissen wat hierin de beste weg is.

Voor de gemeenteleden zal het lastig zijn om met jullie beiden om te gaan. Mensen zijn geneigd partij te trekken en een schuldige aan te wijzen. Soms doet de kerkenraad een uitspraak over schuld. In dat geval is de kans vrij groot dat de ‘schuldige’ het moeilijk krijgt in de gemeente. Het ambt moet worden neergelegd, en vaak ook allerlei andere taken die iemand in de gemeente heeft.

Ook voor jezelf kan het lastig zijn om samen in één kerk te zitten. Juist in de kerk probeer je je open te stellen om God te ontmoeten. Je komt met je verdriet, je gebrokenheid en je schuld. Dat maakt je extra kwetsbaar. Het ontmoeten van je ex kan dan moeilijk zijn en je een ‘onveilig’ gevoel in je eigen kerk geven.

veelgestelde vragen

Moet ik mijn scheiding met een voorganger bespreken?

Ja, dat is in ieder geval verstandig.

Een echtscheiding is een publieke aangelegenheid die tegen de bedoeling van God ingaat. Het is goed hierover met de voorganger te spreken. Soms zal dat een verplichting vanuit je kerk zijn, in verband met het avondmaal bijvoorbeeld. Maar ook als dat niet het geval is, is het verstandig met je voorganger in gesprek te gaan.

Misschien vind je het spannend om dit te doen. Dat is het ook, maar je kunt de scheiding niet verborgen houden. Jullie kunnen dit gesprek samen doen, maar je kunt ook alleen gaan. Probeer verder te kijken dan de schuldvraag en vraag gerust om pastorale steun. Juist in deze emotionele periode heb je die steun hard nodig.

Je voorganger heeft een geheimhoudingsplicht, dus hij mag over jouw verhaal niet uitweiden aan wie dan ook. Misschien zal hij met je bespreken wat hij kan zeggen als gemeenteleden vragen stellen of hem ter verantwoording roepen. Let op met wat je kwijt wilt. Hoewel je scheiding een publieke zaak is, de problemen die er toe hebben geleid zijn dat niet!

Moet ik gemeenteleden uitleggen waarom ik ga scheiden?

Nee.

Al is je scheiding een publieke zaak, je hoeft niet aan iedereen verantwoording af te leggen. Natuurlijk zijn er gemeenteleden die tot je vrienden behoren. Zij leven met je mee en kunnen je steunen tijdens de scheiding. Misschien zijn ze geschrokken en verdrietig omdat ze jou en je partner allebei kennen. Het is goed om een paar mensen te kiezen die je in vertrouwen kunt nemen. Voor jou is het fijn om niet alleen te staan en voor hen is het makkelijker om je steunen als ze er meer van begrijpen.

Verder zullen er veel mensen zijn die over je praten. Misschien zijn ze zo brutaal om je op de man af te vragen waarom je gaat scheiden. Misschien merk je de vragen en oordelen alleen onderhuids. Hoe groot de verleiding ook zal zijn om je te verdedigen, probeer je in te houden. Nieuwsgierige mensen zijn er niet op uit het goede voor jou te zoeken. De kans dat ze je bijvallen is niet groot en je zult je waarschijnlijk ook niet beter voelen als ze dat wel doen. Maak ook je ex niet zwart. De nuances zullen niet blijven hangen en je ex zal voor altijd getekend worden door de woorden die jij nu in je boosheid en verdediging hebt gesproken.

Misschien denk je dat je wel moet toegeven aan vragen, omdat christenen elkaar mogen vermanen. Bedenk dan dat er in de gemeente een structuur is om dat te doen. De voorganger zal met je spreken namens de gemeente, de andere gemeenteleden hebben niet het recht je te bevragen.