Afspraken over de kinderen
Ouders hebben een zorgplicht ten opzichte van hun kinderen. Deze zorgplicht blijft ook na de scheiding voor beide ouders bestaan. Beide ouders hebben het recht op omgang met de kinderen en de plicht om voor de kinderen te zorgen. Over hoe de zorgtaken verdeeld worden, moeten afspraken worden gemaakt.
Een scheiding heeft onherroepelijk gevolgen voor de kinderen. Hoe ernstig die gevolgen zijn, hangt in grote mate af van de harmonie tussen de ouders. Ouderlijke ruzies die voortduren na de scheiding zijn de essentiële factor voor het welzijn van de kinderen. Het is daarom belangrijk dat de afspraken goed en houdbaar zijn.
In de wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding is vastgelegd dat ouders die willen scheiden een ouderschapsplan moeten opstellen, wanneer zij afspraken vastleggen. Als jullie overeenstemming over dit plan bereiken, zal het in de meeste gevallen door de rechter worden overgenomen. Als jullie niet tot overeenstemming kunnen komen, zal de rechter beslissen.
Ouderschapsplan
Het ouderschapsplan helpt jou en je partner om over veel aspecten van de zorg en opvoeding van de kinderen na te denken en afspraken te maken. In het ouderschapsplan worden een aantal dingen vastgelegd:
Het ouderschapsplan is een bindende afspraak. Je moet je er aan houden. Er kunnen altijd dingen zijn die niet in het plan zijn opgenomen of de omstandigheden kunnen veranderen. Overleg daarom op gezette tijden of het ouderschapsplan nog voldoet. Doe dit met een mediator als het niet lukt om op een goede manier met elkaar te spreken.
Blijf met de kinderen praten
Tijdens de scheiding verandert er heel veel in het leven van het kind. Sommige kinderen reageren heel heftig, door veel te huilen en lastig gedrag te vertonen. Andere kinderen trekken zich terug in zichzelf. Er zijn ook kinderen die zich vasthouden aan de dagelijkse dingen. Voor een omstander lijken ze onverschillig, alsof er niets aan de hand is.
Hoe je kind ook reageert, zorg ervoor dat jij met een zekere regelmaat over de scheiding praat. Kinderen vinden het soms heel moeilijk om er zelf over te beginnen. Ze denken dat ze de scheiding kunnen tegenhouden door erover te zwijgen of ze zijn bang dat ze jou verdriet doen door erover te praten. Neem daarom zelf het initiatief.
Bespreek de concrete veranderingen en de gevoelens van je kind. Natuurlijk wil je graag aansluiten bij de gedachten, gevoelens en vragen die je kind heeft. Om er achter te komen, wat er in zijn hoofd omgaat, kun je zelf vragen bedenken en daarover beginnen. ‘Misschien wil je weten waar we straks gaan wonen?’
Het kan ook goed werken om samen kinderboeken over scheiden te lezen. Door te praten over de gebeurtenissen en gevoelens in het verhaal, kun je bij je kind uitkomen. ‘Herken jij dat?’ ‘Heb jij dat ook wel eens?’
Beschouw je kinderen niet als vrienden die jou kunnen steunen. De problemen die jij en je partner hebben zijn voor je kind niet van belang. Je kind hoeft ook niet voor jou te zorgen. Maak het voor je kind niet moeilijker door negatief over je partner te praten. Je kind moet nog zijn hele leven met hem of haar verder. Gun het een goede relatie.
Na de scheiding moet iedereen wennen aan de nieuwe situatie, dat kan voor kinderen heel spannend zijn. Gun je kind beide ouders en schakel hulp van derden in.
Ook nu nog: twee ouders!
Jullie
zijn als partners uit elkaar gegaan. De liefde tussen jullie is weg, maar dat
geldt niet voor je kinderen. Zij houden nog steeds van jullie allebei. Door de
scheiding verandert de omgang en relatie met jullie. Ze kunnen bang zijn dat ze
één van de ouders kwijtraken.
Het is daarom belangrijk dat ze weten en aan jullie merken dat jullie allebei
van hen houden en voor hen blijven zorgen en dat jullie het contact met de
ander niet zullen verhinderen. Vecht niet om de liefde van het kind en voorkom
loyaliteitsconflicten.
Je kunt je kind hierin helpen door:
Hulptroepen voor je kind
Je kind heeft in de scheiding veel te verwerken. De aangewezen personen om hem in deze onzekere periode te helpen, zijn jullie, zijn ouders. Maar dat is soms best lastig. Jij en je partner zitten midden in jullie eigen rouwproces.
Bovendien kan het door loyaliteitsconflicten voor je kind moeilijk zijn om zijn gedachten over de een te bespreken met de ander. ‘Straks vindt mama het heel erg dat ik dat tegen papa heb gezegd.’ ‘Misschien vindt papa mama nog stommer als ik iets over haar vertel.’ ‘Misschien wordt papa heel verdrietig als ik vertel hoe fijn het is bij mama.’
Je kind is daarom enorm geholpen met vertrouwde mensen in zijn omgeving waarmee hij over de scheiding kan spreken. Een leerkracht van een school, een leider van de kinderclub in de kerk, de moeder van een vriendje. Vertel aan zulke personen in een vroeg stadium dat jullie gaan scheiden. Laat je kind weten dat die persoon het al weet en vraag die persoon er ook eens met je kind over te spreken.
Grootouders kunnen ook heel belangrijk voor je kinderen zijn. Ze zitten eigenlijk in een soortgelijke positie. Beiden (kinderen en ouders) houden veel van jullie, maar zijn machteloos in het proces. Ze moeten afwachten wat er gebeuren zal. Als je (schoon)ouders zich buiten jullie relatie weten te houden, kunnen zij voor je kinderen veilige personen zijn om steun te vinden.
Preventieve hulp
Het
kan voor je kind goed zijn eens te praten met andere kinderen die in een
vergelijkbare situatie zitten. Kinderen kijken anders dan volwassenen en denken
op een andere manier. Geen volwassene kan dat echt begrijpen en soms komen
andere kinderen veel dichterbij. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen vaak
baat hebben bij het meedoen in een groep waarin zij onder begeleiding kunnen
praten met andere ‘scheidingskinderen’.
Er zijn meerdere instanties die preventieve hulpprogramma’s aanbieden,
bijvoorbeeld het zandkastelenprogramma of het KIES programma (Kinderen In
Echtscheiding Situatie). Door samen te praten begrijpen kinderen meer van de
scheiding, kunnen ze hun emoties beter hanteren en bouwen ze een betere relatie
op met beide ouders.
Is een scheiding slecht voor kinderen?
Een scheiding heeft negatieve gevolgen voor kinderen. Onderzoek toont aan dat kinderen van gescheiden ouders meer problemen hebben op school en meer kans hebben op depressieve gevoelens. Op latere leeftijd hebben ze vaker problemen met alcohol en drugs. Ook zijn hun eigen liefdesrelaties minder stabiel dan die van ‘niet gescheiden’ kinderen.
Deze cijfers kunnen je ontmoedigen. Het is daarom goed om te bedenken dat het om een verhoogde kans gaat. Al deze dingen hoeven niet met je kind te gebeuren, als je op een goede manier het proces door gaat en je kind goed begeleidt.
Van cruciaal belang voor het ontwikkelen van problemen blijkt de hoeveelheid ouderlijke ruzie te zijn. Hoe meer ruzie, hoe slechter het met je kind gaat. Of je nu gescheiden bent of niet.
In het belang van je kind moet je daarom een einde maken aan de ruzies. Schakel professionele hulp in als je alleen nog in ruzie met je partner kunt communiceren. Wellicht red je je huwelijk. Als dat niet lukt creëer je met een goede communicatie tussen jou en je partner een goede voorwaarde voor de verwerking van de scheiding.
Wat is een ouderschapsplan?
In
de wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding is
vastgelegd dat ouders die willen scheiden een ouderschapsplan moeten opstellen,
wanneer zij afspraken vastleggen. Het ouderschapsplan helpt jou en je partner
om over veel aspecten van de zorg en opvoeding van de kinderen na te denken en
afspraken te maken. Het ouderschapsplan is een bindende afspraak. Je moet je er
aan houden.
In het ouderschapsplan worden een aantal dingen vastgelegd:
tip 1 | Schakel grootouders in
Grootouders kunnen heel belangrijk voor je kinderen zijn. Ze zitten eigenlijk in een soortgelijke positie. Beiden (kinderen en ouders) houden veel van jullie, maar zijn machteloos in het proces. Ze moeten afwachten wat er gebeuren zal. Hierdoor kunnen je (schoon)ouders een grote steun voor je kinderen zijn.
Vraag je ouders wel zich buiten jullie relatie te houden en zich niet negatief uit te laten over hun schoonzoon of -dochter. Je wilt je kinderen een loyaliteitsconflict besparen.
tip 2 | Praten met lotgenoten
Voor kinderen kan het fijn zijn om met andere kinderen die in een zelfde situatie zitten. Er zijn spel en praatgroepen, maar ook online zijn er diverse mogelijkheden.
De kindertelefoon is er voor kinderen van 8 tot 12 en 12 tot 18. Je kunt anoniem bellen met iemand die naar je wil luisteren en er is een uitgebreide website met informatie. Op de website is ook een chatfunctie.
KIGO, Kinderen van Gescheiden Ouders, is er met name voor onderling contact. Naast informatie zijn er drie fora: voor 6-12 jaar, voor 12-18 jaar en voor volwassen kinderen.
tip 3 | Lees samen over de scheiding
Lees samen met je kind boeken over scheiden. Door de gebeurtenissen in het boek weet je kind wat er allemaal bij een scheiding komt kijken en welke emoties daarbij kunnen horen. Ga naar aanleiding van de boeken met je kind in gesprek. Wat herkent hij wel? Wat niet? Is hij ook wel eens verdrietig?
Lees bijvoorbeeld:
Heen en weer, door Marja Baseler, ISBN 9044328530.
Handboek voor kinderen van gescheiden ouders. In dit boek staat alles wat kinderen zouden moeten weten over een scheiding en met welke gevoelens (positieve en negatieve) je dan te maken kunt krijgen.
Dag, papa, door Nicoline van Heijningen en Annet Schaap, ISBN 9076766940, vanaf 3 jaar.
De ouders van Jochem en Max gaan scheiden, papa gaat weg. Jochem bedenkt iets dat de dag minder droevig maakt.
Van alles twee, door Martine Delfos, ISBN 9075564406, vanaf 4 jaar.
De ouders van Sterre en Jordi zijn gescheiden, omdat ze te veel ruzie hadden. Voor Sterre en Jordi heeft de scheiding grote gevolgen.
Koffer-Koen, door Annie van Gansewinkel, ISBN 9027675325, vanaf 8 jaar.
Koen houdt van verzamelen. Maar het is wel lastig dat hij al z’n schatten twee keer per week moet verhuizen. Hij woont een paar dagen in het huis van zijn moeder en een paar in de flat van z’n vader.
'Ik kan eigenlijk niet aangeven wanneer de twijfel is toegeslagen, maar het is zeker al een paar jaar geleden begonnen. Ik denk dat het tijdens een familieweekend was waar ik van dichtbij zag hoe mijn zus en haar man met elkaar omgingen, dat ik me realiseerde wat ik miste in mijn huwelijk. Zij gingen zo liefdevol en zo warm met elkaar om. Hij heeft echt aandacht voor haar en ze praten veel met elkaar. Dat is bij ons allemaal niet zo.
Lees verder
'Het begon ermee dat ze heel verdacht ging doen met haar mobieltje. Vroeger liet ze die regelmatig slingeren maar ineens moest dat ding overal mee naar toe en op de gekste momenten kwamen er berichtjes binnen. In het begin vond ik dat nog niet zo verdacht. Ze heeft veel vriendinnen met wie ze op die manier contact heeft. En dat was ook altijd haar verklaring. Maar er waren ook anders signalen. Ze was erg afwezig met haar gedachten, ging veel meer aandacht aan haar uiterlijk besteden. Moest soms plotseling in het weekend een paar uur weg en vroeg mij dan om op de kinderen te passen.
Lees verder
