Schoolkinderen hebben buiten het gezin een breder sociaal netwerk. Op school, sportvereniging, muziekles en kerkelijke club komen ze in aanraking met allerlei mensen en kinderen. Ze beginnen zich los te maken van thuis en krijgen een eigen persoonlijkheid.
Bij het ontdekken van de wereld hoort ook het vormen van een consistent wereldbeeld. Kinderen willen graag weten ‘hoe de wereld in elkaar zit’ en denken behoorlijk zwart/wit. Ze zoeken continu verklaringen, ook voor het gedrag van anderen.
Als je aan een schoolkind vertelt over de scheiding, moet je aandacht besteden aan de waarom vraag. Probeer schuld en angstgevoelens weg te nemen.
Hoe
schoolkinderen de scheiding beleven
Schoolkinderen beginnen zich los te maken van thuis en krijgen een eigen persoonlijkheid. Ze ontdekken steeds meer van de wereld en plaatsen dat allemaal in een (voor hen) consistent wereldbeeld. Kinderen willen graag weten ‘hoe de wereld in elkaar zit’ en zoeken continu verklaringen voor de dingen die ze niet begrijpen.
Door de scheiding wankelt het wereldbeeld van je kind. Jullie waren als ouders een vanzelfsprekende twee-eenheid, maar nu valt dat ineens uit elkaar. Dat kan voor je kind heel beangstigend zijn. Veel andere dingen worden ook onzeker. Als je ouders uit elkaar kunnen gaan, kan er van alles gebeuren. Ook met jou. Misschien willen je ouders ook wel van jou scheiden.
Emotioneel komen er vaak angsten op, angst om een ouder te verliezen of om verlaten te worden. Daarnaast voelen veel kinderen zich schuldig. Ze zoeken een verklaring en als ze die niet vinden, verklaren ze de scheiding vanuit hun eigen gedrag.
Naast de emotionele aspecten zorgt de scheiding ook voor veel concrete veranderingen in het leven van je kind. Het zal een ouder missen, misschien moeten verhuizen, moeten wennen aan een nieuwe omgeving en soms zelfs naar een nieuwe school gaan.
Vertel je
schoolkind over de scheiding
Je kunt het
niet makkelijk maken, maar je helpt je kinderen enorm door rustig en duidelijk
te vertellen en GEEN ruzie te maken. Een paar tips voor je gesprek met je
kinderen.
- Doe het gesprek SAMEN en praat ALLEBEI.
- Vertel dat jullie gaan scheiden.
- Leg uit wat een scheiding is. Dat twee volwassen mensen die getrouwd zijn niet meer bij elkaar willen horen. Maar ze scheiden niet van de kinderen. Ouders en kinderen blijven altijd bij elkaar horen.
- Benadruk dat de scheiding niet komt door iets wat je kind heeft gedaan, gezegd of gevoeld. De scheiding is iets van grote mensen.
- Geef een verklaring voor de scheiding. Zeg bijvoorbeeld dat jullie altijd ruzie maakten, of dat jullie niet meer van elkaar houden, of dat jullie in de war zijn geraakt door dingen die gebeurd zijn.
- Voorkom dat je kind partij wil kiezen. Dat leidt tot loyaliteitsproblemen. Vertel allebei hetzelfde verhaal en neem samen de schuld.
- Wees er duidelijk over dat de scheiding een blijvende situatie is en dat jullie niet meer bij elkaar komen.
- Vertel dat jullie allebei veel van je kind houden en dat hij/zij van jullie allebei kan en mag blijven houden. Ook na de scheiding horen jullie nog bij elkaar.
- Bespreek ten slotte de concrete gevolgen. Wat gaat er voor je kind veranderen? Wanneer zal het beide ouders zien? Als je hier al iets over kunt zeggen, neemt dat de angst weg dat je kind één van de ouders zal verliezen.
Tijdens en
na de scheiding komt je kind terecht in een rouwproces. Houd ook rekening met loyaliteitsproblemen.
Wat kun je doen om je kind te helpen?
Je kind
in de rouw
Een
scheiding is voor je kind afscheid nemen van zijn zekere bestaan. Eén van de
ouders gaat weg, de dagelijkse routines veranderen en niets lijkt meer
vanzelfsprekend. Om echt te kunnen wennen en aarden in een nieuwe situatie met
je kind het verlies verwerken.
Over het algemeen duurt een rouwproces zo’n twee jaar. Achtereenvolgens (of
door elkaar heen lopend) gaat je kind door verschillende fasen:
- Ontkenning
- Woede
- Verdriet
- Verlatenheid
- Aanvaarding
Loyaliteit
Een kind is
van nature loyaal aan zijn ouders. Dat betekent dat hij trouw is aan de band
die hij met hen heeft: hij houdt van ze, hoort bij ze en verdedigt ze als dat
nodig is. Bij een scheiding komt deze loyaliteit in het gedrang. Ineens zijn er
twee partijen waaraan je kind loyaal wil zijn, twee partijen met tegengestelde
belangen. Dat kan gemakkelijk voor loyaliteitsconflicten zorgen. Je kunt je
kind helpen door aan een aantal dingen te denken.
- Zorg voor regelmatig contact met beide ouders
- Ook tussen de bezoeken door kan er contact zijn, telefonisch of per mail
- Doe geen negatieve uitlatingen over je partner/ex!
- Laat je kind geen partij kiezen. Neem samen de verantwoordelijkheid.
- Vecht niet om de liefde van het kind.
- Maak geen vergelijking tussen jou en je partner/ex.
Schep een
vertrouwde sfeer
Kinderen op
de lagere school lijken soms al best groot, maar emotioneel zijn ze nog niet
sterk. Vaste patronen en rituelen geven houvast.
- Houd allebei de dagelijkse routine in stand. Verlies jezelf niet in bijzondere of ‘leuke’ dingen.
- Houd allebei basaal dezelfde regels aan.
- Creëer een eigen plek waar een kind zich terug kan trekken, met vertrouwde dingen om zich heen.
- Heeft het kind een knuffel, laat die dan steeds mee gaan of koop een tweede.
School
School en
opvang zijn constanten die ook tijdens de scheiding blijven bestaan. De school
kan voor je kind een veilige plek zijn, waar alles gaat zoals het moet en waar
het kind tot rust kan komen. Zelfs als je kind naar een nieuwe school moet, kan
die al snel als een veilige plek functioneren.
Informeer de leerkracht van je kind over de scheiding. Het kan zijn dat je kind
zich anders gedraagt op school. Het kan dromerig zijn en minder concentratie
hebben. Ook kan het door interne boosheid agressief zijn naar andere kinderen
of de leerkracht. Dit soort reacties zijn normaal.
Als de leerkracht weet wat er speelt, kan die zich beter inleven in je kind en
je kind begeleiden met moeilijke emoties om te gaan. Jij kunt aan de leerkracht
een gedachtepartner hebben. Samen zien jullie veel van je kind en kun je een
compleet beeld krijgen van hoe het met hem gaat.
6 – 9
jarigen
Kinderen in
de onderbouw staan nog niet ver af van hun kleutertijd. Hun gevoelens zijn vaak
erg groot, omdat ze heel veel dingen zien en aanvoelen, maar ze toch nog net
niet kunnen begrijpen.
Er kan sprake zijn van heftig verdriet of heftige boosheid gericht op één van
de ouders. Ook kunnen ze heel sterk verlangen naar een hereniging van hun
ouders. Als een obsessie kan deze ‘oplossing’ bij hen blijven heersen.
Probeer de emoties voor hen onder woorden te brengen en er over te praten. Het
is genoeg om de emoties te benoemen (ik zie dat je boos bent). Je hoeft niet
altijd over de scheiding te praten. Ook kan het helpen om naar aanleiding van
boeken, films of verhalen in gesprek te gaan.
9 – 12
jarigen
Kinderen in
de bovenbouw worden al groot. Ze ontwikkelen zich steeds meer tot zelfstandige
wezens die los van hun ouders staan. Ze willen voor vol worden aangezien en
denken dat ze heel veel kunnen. Emotioneel zijn ze echter nog helemaal van jou
afhankelijk.
Sociale normen zijn in deze periode heel belangrijk. Kinderen willen er bij
horen en conformeren zich aan de omgeving. De scheiding kan er voor zorgen dat
ze zich ‘anders’ voelen dan de anderen. Hierdoor kunnen ze zich eenzaam voelen.
Ook kan het uiten van emoties worden onderdrukt, omdat ze niet in de groep
willen huilen of opvallen. Probeer de emoties van je kind steeds te benoemen.
Benadruk dat het goed is om deze emoties te hebben en dat jij er altijd bent om
te luisteren als ze er over willen praten.
Prepubers vormen voor zichzelf normen en waarden. In de scheiding zullen ze
zoeken naar een schuldige. Soms trekken ze duidelijk partij en richten ze hun
boosheid op een ouder. Hoe verleidelijk het ook voor je kan zijn hierin mee te
gaan als jij de ‘goede’ ouder bent, verzet je hiertegen. Het aanwijzen van een
schuldige zal het kind uiteindelijk in een loyaliteitsconflict brengen.
Vanuit een gevoel van verantwoordelijkheid en volwassenheid kunnen kinderen de
neiging hebben voor hun ouders te zorgen. Je kind kan lief voor je zijn en je
willen helpen met jouw emoties. Stort je hart echter niet bij het kind uit, ook
niet als je kind ‘zich dan belangrijk voelt’. Het gevaar bestaat dat je kind
het gevoel van belangrijk zijn gaat verbinden met het helpen. Dat kan voor zijn
latere ontwikkeling schadelijk zijn. Laat het kind kind en bespreek je
problemen met een volwassene.
veelgestelde
vragen
Wat kan
school doen?
De school is
een constante factor in het leven van je kind. Hier gaat alles zoals het zou
moeten gaan. Daarom kan de school, zelfs een nieuwe school, een veilige plek
zijn voor je kind om tot rust te komen.
De leerkracht van je kind is een stabiele volwassene in de omgeving van je
kind. Hij of zij is niet aan jullie gezin verbonden, maar eigenlijk een
buitenstaander. Hierdoor zou hij of zij een vertrouwenspersoon voor je kind
kunnen zijn. Bij de leerkracht hoeft je kind niet bang te zijn dat iemand
gekwetst raakt. Het is wel belangrijk dat jij zelf aan de leerkracht vertelt
over de scheiding en dat je kind daarvan weet. Anders durft je kind misschien
niet over de scheiding te praten, omdat hij niet weet of jij dat wel goed
vindt.